Zmiana klimatu
a wyzwania
dla liderów

Dzisiejsza złożoność, nieprzewidywalność oraz tempo zmian sprawiają, że człowiek poświęca coraz więcej energii, by przystosować się do rzeczywistości, w której funkcjonuje. To wyzwania dla każdego z nas, liderów i ich organizacji oraz ustawodawców.

Wojna w Ukrainie, kryzys gospodarczy, pandemia COVID-19 - ostatnie lata dają nam aż nadto przykładów na potwierdzenie tego, że żyjemy w czasach BANI. Ale wyzwań jest więcej! Zjawiska związane z globalizacją wpływają także na nasze zdrowie emocjonalne. Swego rodzaju dopasowanie się, jakie wymusza na nas świat, może przejawiać się, jak zauważają Sęk, Cierpiałowska (2015), nasileniem wypalenia zawodowego i życiowego, osłabieniem bliskich więzi i rezygnacją z podmiotowej samoorganizacji rozwoju (s. 74).

Na sposób naszego życia i pracy coraz mocniej  będą wpływać  postępujące zmiany klimatu (między 4 a 10 lipca odnotowano najcieplejszy tydzień w historii pomiarów). Naukowcy zajmujący się tym tematem - cytowani przez BBC - przewidują, że okresy fal upałów, ale także inne ekstremalne zjawiska atmosferyczne, jak na przykład powodzie czy huragany, będą dotykać nas coraz częściej.

Dla liderów i ich firm wiąże się to z koniecznością inwestowania w tworzenie odpornych na upały środowisk pracy, ale także - jak zwracają uwagę eksperci cytowani przez BBC - dodatkowego wspierania osób, które należą do grup najbardziej narażonych na gwałtowne wzrosty temperatury: starszych pracowników, kobiety w ciąży, czy osoby z niepełnosprawnościami. Konieczne będzie także wdrażanie inicjatyw w zakresie profilaktyki zdrowia, które przekładać będą się m.in. na efektywność w miejscu pracy i produktywność (o tym więcej pod koniec tekstu).

Jak jest to ważne mogliśmy zaobserwować podczas pandemii COVID-19. W wyniku oddziaływania pandemicznych stresorów badacze zaobserwowali u ludzi m.in. pojawienie się obniżonego nastroju, stanów i zaburzeń lękowych, zaburzenia PTSD i ASD, depresyjne, psychotyczne, czy snu. Obserwuje się wzrost użytkowania i uzależnienia od substancji psychoaktywnych oraz alkoholu, liczby samobójstw, czy objawów wypalenia zawodowego.

A co ze wspomnianymi zmianami klimatu?

Konsekwencje zmian klimatu, które obecnie dostrzegane są głównie przez osoby bezpośrednio zaangażowane w ten obszar badawczy i mające świadomość zagrożeń (aktywistów i naukowców) oraz osoby wysoko wrażliwe na niszczenie ekosystemu, z czasem, kiedy problem będzie coraz mocniej namacalny, będzie dotyczył coraz większej liczby osób (Gulla, Tucholska, Ziernicka-Wojtaszek, 2020). Donna Haraway, biolożka i filozofka, opisując obecną sytuację mówi o „szóstym wielkim wymieraniu”. Wśród konsekwencji zmian klimatu i potencjalnych skutków dla zdrowia psychicznego badacze wymieniają, oprócz wspomnianych już wyżej i związanych z COVID-19, także m.in. występowanie poczucia winy u ocalałych i zastępczej traumatyzacji u osób dotkniętych skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych. W literaturze poruszającej temat zmian klimatycznych i zdrowia psychicznego można spotkać się także z pojęciem „solastalgi” (swego rodzaju żałoby po zmianach środowiskowych, które już się dokonały) oraz „lęku ekologicznego” (uczucia niepokoju w związku z przyszłymi, spodziewanymi, negatywnymi zmianami klimatu i degradacją środowiska) (Gawrych, 2020). W efekcie dochodzi do bezpośredniego zagrożenia i kurczenia się zasobów coraz większej liczby osób. A to powoduje stres (Hobfoll, 2006). Stres, który obecny jest także w miejscu pracy.

Chociaż nasze zdrowie psychiczne poddawane jest wielu wpływom, nie oznacza to, że nic nie możemy zrobić. Do najważniejszych zasobów indywidualnych należą: 

• poczucie koherencji: stopień naszej wiary w siebie oraz w to, co nas w życiu spotyka

• styl radzenia sobie ze stresem

•  resilience: prężność psychiczna, która umożliwia elastyczną adaptację do trudnych sytuacji dzięki emocjom pozytywnym (Heszen, 2013; Stawiarska, 2016).

Psychologia zmiany. Człowiek i biznes w czasach niepewności. MASZ PYTANIA, POROZMAWIAJMY JUŻ DZIŚ 

Napisz: jakub.marcjasz@gmail.com
Zadzwoń: +48 600 114 162
Obserwuj na LinkedIn: @JakubMarcjasz

Źródła:
bbc.com:  https://www.bbc.com/worklife/article/20230719-how-will-extreme-temperatures-and-heat-waves-change-how-we-work
Gawrych, M. (2022). Zmiany klimatu a zdrowie psychiczne: przegląd aktualnej literatury. Psychiatria Polska, 56(4), 903–915. https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/131991
Księska-Koszałka, J. (2021). Psychologiczne konsekwencje pandemii COVID-19. Zdrowie i style życia. Ekonomiczne, społeczne i zdrowotne skutki pandemii, 188, 47-57. 10.34616/142078
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2015). Wyzwania dla psychologii klinicznej w XXI wieku. Nauka, 2015(2), 69-85.
Stawiarska, P. (2019). Kierunki współczesnej promocji zdrowia i prewencji zaburzeń. Profilaktyka XXI wieku. Zagrożenia i wyzwania. Teoria i praktyk. Difin
Hobfoll, S.E. (2006). Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu. GWP
Gulla, B., Tucholska, A., Ziernicka-Wojtaszek, A. (2020). Psychologia kryzysu klimatycznego. Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska
Jośko-Ochojska, J., Brus, R. (2020). Stress and cancer. Annales Academiae Medicae Silesiensis, (74), 166–180. 10.18794/aams/117864