Kryzys jako szansa rozwoju

Byłem w takim momencie życia, kiedy wydawało mi się, że wszystko może zmierzać tylko dobrym kierunku. Jednak kilka decyzji, a przede wszystkim to, że długo nie zauważałam tego, że coś niedobrego w ogóle się dzieje, sprawiło, że znalazłem się w sytuacji, która zdeterminowała kolejne lata mojego życia - refleksja jednego z moich Klientów stała się
inspiracją do przyjrzenia się bliżej tematowi kryzysu w życiu człowieka.

"Co nas nie zabije, to nas wzmocni"? - niekoniecznie.    

Kryzys, je


, którego doświadczenie jest naturalnym elementem życia, to stan wewnętrznej nierównowagi. Może mieć charakter przejściowy albo przewlekły. Powstaje wówczas, kiedy dochodzi do trudnej sytuacji, z którą jednostka spotyka się po raz pierwszy, a co wiąże się z brakiem wypracowanych i sprawdzonych rozwiązań lub sposobów postępowania, by sobie z nią poradzić. Wywołuje napięcie, niepokój, poczucie dyskomfortu psychicznego. A to prowadzi do wyczerpania się zasobów indywidualnych i środowiskowych służących walce z przeciwnościami losu. Dla jednostki oznacza to poszukiwanie nowej formy adaptacji zmiany sposobu zachowania, stopniowego przyjmowania nowych postaw, a nawet podjęcia nowego stylu życia (Sygulska, Krupska, 2019).

Sytuacje, które mogą spowodować kryzys jest wiele: straty (drugiej osoby poprzez śmierć lub porzucenie, poczucia własnej wartości, źródeł wsparcia, zdrowia lub zaufania do innych, poczucia tożsamości i wolności), zmiany (pracy, stanu cywilnego, roli rodzicielskiej, tożsamości), zaburzenia relacji interpersonalnych pomiędzy bliskimi osobami, konflikty, czyli niemożności wyboru jednej z alternatyw, które mogą przejawiać się na wielu płaszczyznach:

emocjonalnej, biofizycznej, poznawczej, zmiany zachowania (Pilecka (2004).  

Na kryzys możemy patrzeć jako zjawisko rozwojowe. Pomóc w tym może wsparcie eksperta. 

"Jestem wdzięczna mojemu terapeucie, bo nie tylko mi pomógł, ale, to było dla mnie szalenie ważne, autentycznie, po ludzku zrozumiał. A pierwszy moment, kiedy uświadomiłam sobie, że naprawdę mogę dać radę, to był, jak skok do orzeźwiającej wody. To był czas ostrej harówki, zepchnięcia swoich innych potrzeb na dalszy plan, "sprzątania” życia, konfrontowania się z wyzwaniami finansowymi i zobowiązaniami wobec partnerów, stworzenia z miliona tabel jednej i punkt po punkcie żmudne realizowanie kolejnych punktów, które miały doprowadzić mnie do wyznaczonego celu. W tej trudnej sytuacji pomogła mi moja zadaniowość. A bycie sprawczą pozwalało mi oddalać od siebie trudne myśli. Pierwsze sukcesy, na przykład naprawdę wysoki kontrakt, który pozyskałem, dodawały mi mocy. Odkryłam w sobie nieodkryte wcześniej potencjały. Dziś na kryzys patrzę, jak na coś, co pozwala się skupić na tym, co naprawdę ważne, dziś jestem silniejsza " - mówi moja klientka. 

Kryzys emocjonalny - jak zwracają uwagę Kubacka-Jasiecka i Ziarko (2020) - jest zjawiskiem dwuwartościowym, ponieważ łączy w sobie zarówno możliwość wystąpienia zaburzeń (w wypadku daremnego zmagania się z zagrażającą sytuacją), jak i szansę rozwoju – wyjścia z kryzysu jako osoba bardziej dojrzała i mocniejsza. Wówczas mówimy o tzw. drugich narodzinach.

Jednak, jak zwracają eksperci, najczęstszym zakończeniem kryzysu pozostaje powrót do przed kryzysowego poziomu funkcjonowania. To rodzi pewne zagrożenia, ponieważ nie zawsze jest równoznaczne z rozwiązaniem problemów, które spowodowały wydarzenie krytyczne. A to może prowadzić do obniżenia poczucie własnej wartości i zwiększa ryzyko pojawienia się nowych sytuacji kryzysowych.

Żeby ten ostatni scenariusz nie miał miejsce ważna jest rola psychologów i innych ekspertów, którzy mogą być wsparciem dla osoby, która z kryzysem się zmaga. To oni mogą pokazać, że kryzys może być szansą na swego rodzaju nowe otwarcie.

Podjęte kolejne działania rozwojowe, styl, poziom, to jak wpływają one na kształtowanie w człowieku obraz świata i zgromadzone zasoby w wyniku pomyślnie zrealizowanych działań, składają się na indywidualność jednostki. A to ona właśnie ma duży wpływ na poziom gotowości realizacji nowych wyzwań życiowych (Strelau, Doliński, 2021).

Bibliografia:

Brzezińska, A., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2021). Psychologia rozwoju człowieka. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Pilecka, B. (2004).

Kryzys psychologiczny. Wybrane zagadnienia. Pobrane z: https://r u j . u j . e d u . p l / x m l u i / b i t s t r e a m / h a n d l e / i t e m / 1 5 7 5 7 4 /pilecka_kryzys_psychologiczny_ wybrane_zagadnienia_2004.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Kubacka-Jasiecka, D., Ziarko, M. Pomoc psychologiczna w różnych typach w: Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2020). Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.

Szlagura, W. (2022). Rzeczywistość kryzysu - pojęcie, definicje, teorie, dynamika. Pobrane z: http://www.interwencjakryzysowa.pl/rzeczywistosc-kryzysu-pojecie-definicjeteorie-dynamika

Strelau, J., Doliński, D. (20221). Psychologia akademicka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne